Paddenstoelen zijn fascinerend, want welke zijn giftig en welke kun je eten? En wat zijn paddenstoelen eigenlijk? Waar vind je ze? Hoe determineer je ze? En hoe belangrijk zijn ze in het bosecosysteem? In dit artikel lees je hier meer over.

Wat is een paddenstoel?
Een paddenstoel is de vrucht van een schimmel. Zoals een appel de vrucht is van een appelboom, is de paddenstoel de vrucht van de schimmel. De appel bevat pitjes om zich voor te planten en de paddenstoel bevat sporen voor de voortplanting.

Wat is een schimmel?
Schimmels behoren niet tot het plantenrijk en ook niet tot het rijk van de dieren. Schimmels zijn een op zichzelf staande categorie. Schimmels kennen geen fotosynthese zoals planten. Schimmels bestaan uit netwerken van schimmeldraden. Een schimmel start de groei met een spore. Die spore groeit en vormt een buisvormige cel, dat is de 1^e schimmeldraad. Als die draad voedsel vindt, groeit die door met allerlei vertakkingen. Zo’n netwerk van vertakkingen heet mycelium. En een vertakking in het mycelium heet een hyfe.

Schimmels zijn er al heel lang. Veel wetenschappers gaan er vanuit dat schimmels één van de eerste tekenen waren van leven op aarde. In fossielen zijn schimmels gevonden die op 2,5 miljoen jaar oud zijn gedateerd. Een ander woord voor schimmel is funga. Schimmels vind je op heel veel plekken zoals in de bodem, onder bladresten, in levend en dood hout, of in ons voedsel, want dat kan ook schimmelen. Onder elke stap die je zet in de natuur, zijn schimmels te vinden. Maar ook tijdens een boswandeling, dan adem je de sporen van paddenstoelen in.

Wat is een heksenkring?
Mycelium, het netwerk van schimmeldraden, groeit in cirkels. Als er voldoende voedsel is, groeien de vruchtlichamen (paddenstoelen) en zie je deze boven de grond verschijnen. Omdat een mycelium vanuit 1 spore ontstaat en er grote kans is dat de bodem rondom de spore een zelfde aantal voedingsstoffen heeft, groeien de schimmeldraden in vergelijkbare lengtes. Vanaf die ene spore ontstaat zo een cirkel van schimmeldraden, de heksenkring.  Maar, je kunt ook heksenkringen zien zonder dat er paddenstoelen groeien. Bijvoorbeeld in een grasveld, je ziet dan een donkergroene cirkel. Deze is donkergroen, omdat de bodem daar heel rijk aan voedsel is door de schimmel die er leeft.

Wat zijn sporen van de paddenstoelen?
De taak van de paddenstoel, het vruchtlichaam, is om zich voort te planten via de sporen. Ze dragen een enorme voorraad sporen, vaak onder de hoed. Die sporen zijn heel licht en onzichtbaar voor de mens. Sporen worden door vooral de wind verspreid. Zo plant deze soort zich dan voort.
Sporen hebben verschillende kleuren. Er is een leuke manier om sporen uit een paddenstoel te krijgen. Snij een hoed van de steel van een paddenstoel. Leg deze op een wit vel papier, met de onderkant van de hoed op het papier. Wacht 1 nacht en til dan de hoed van het papier. Je ziet dan de sporen op het vel papier. Zie je niets? Dan zijn de sporen wit, doe de test dan nogmaals, maar dan op een zwart vel papier.

Hoeveel schimmelsoorten zijn er?
Men schat dat er ongeveer 1,5 miljoen soorten schimmels op aarde zijn. Er worden nog steeds nieuwe soorten ontdekt. Nederland kent ongeveer 10.000 soorten schimmels en 4000 soorten paddenstoelen. De Wageningen University & Research (WUR) doet hier onderzoek naar. Er zijn meer schimmels dan planten.

Waar leven schimmels van?
Schimmels houden van suiker en van vocht. Door planten af te breken of er mee samen te leven, krijgen zij suiker binnen zodat ze kunnen groeien. Door dat afbreken van organisch materiaal worden schimmels ook gezien als de afvalverwerkers in de natuur. In feite geven schimmels leven en herstellen zij het leven. Zonder schimmels is leven niet mogelijk, stellen wetenschappers. Schimmels hebben een cruciale factor bij de start van leven (paddenstoelen en sporen) en bij de afbraak van leven (schimmels die het object afbreken). Naast suiker is vocht cruciaal voor schimmels en voor paddenstoelen. Daarom zie je in de herfst na regenbuien veel paddenstoelen boven de grond komen. Door het vocht ontstaat er een knolletje in het mycelium dat vervolgens een paddenstoel wordt, de vrucht van de schimmel.
Het opruimen van dood organisch afval door schimmels noemen we saprofyten. En als het opruimen gebeurt op levend hout, dan noemen we die soort schimmel een parasiet. Een parasietschimmel brengt schade aan in de boom.

En hoe zit het als een schimmel en plant/boom samenwerken?
In de natuur kunnen planten en bomen een samenwerking aangaan met een schimmel. Een symbiose tussen een plant en een schimmel heet mycorrhiza (spreek uit mie-kor-hiet-za) en een symbiose tussen boom en schimmel heet ectomycorrhiza. Voor bomen geldt dat bijna elke boom wel een paar schimmelpartners heeft. Voorbeelden van paddenstoelen die graag samenwerken met bijvoorbeeld een beuk of eik zijn de russula’s. Een schimmel houdt van suiker, dat is essentieel voor het voortbestaan van de soort. Via symbiose met een plant of boom, komt de schimmel aan suiker. Want planten en bomen kunnen suiker maken via de fotosynthese. Schimmels creëren geen fotosynthese, omdat ze geen bladgroenkorrels (chlorofyl) hebben. Door de vertakkingen die heel nauw verweven zijn tussen het mycelium en de haarvaten van bijvoorbeeld de wortel van een paardenbloem of een eik, kan de schimmel suiker aftappen. En de boom of plant dan? Die heeft ook een win door de schimmel, want het mycelium is heel goed in vochttransportatie. En bomen en planten hebben veel vocht nodig. Zelf kunnen ze niet de juiste hoeveelheid verzamelen, ze moeten om te overleven, samenwerken met schimmels.

Wifi van het bos
Alle mycorrhiza en ectomycohorrhiza samen kun je ook zien als het Wood Wide Web. Dit netwerk is intelligent, want via de ieniemienie haarvaten van de schimmels en wortels van de bomen wordt er volop gecommuniceerd. Zo weet een boom precies hoe het gaat met haar nakomelingen via het mycelium en het ectomycorrhiza.
Door schimmels spoelt de aarde niet weg, de aarde wordt als het ware bijeengehouden, het blijft vasthaken in alle kleine en heel fijnmazige netwerken van zowel de schimmels als ook die van planten en bomen. In de natuur geldt: samen sta je sterker dan alleen, dat geldt ook voor schimmels en flora.

Wat zijn bekende schimmels?
Penicilline is een schimmel die veel mensen kennen. Deze werd bij toeval ontdekt in 1928 en werkt de groei van bepaalde bacteriën tegen. Een andere bekende schimmel is bakkersgist, een ingrediënt voor brood.


Waar vind je paddenstoelen?
Overal waar natuur is, kun je paddenstoelen vinden. Hoogtij voor paddenstoelen is de herfstperiode, maar er zijn ook paddenstoelen, bijvoorbeeld de morieljes die in het voorjaar groeien. De KNNV (Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging) onderscheid 4 categorieën waar paddenstoelen te vinden zijn, namelijk:
- open landschap
- parken en begraafplaatsen
- naaldbossen
- loofbossen
Elke categorie kent zijn eigen soorten schimmels en paddenstoelen en zij hebben zo hun favoriete bomen in die omgeving. Zo groeit de oesterzwam graag bij de beuk, wilg of populier. De zwavelzwam en eikhaas groeit graag bij oude eiken en de tonderzwam vind je vooral bij beuken en berken. En de berkenzwam vind je op berken.
Voor alle schimmels geldt dat de leefomgeving vochtig moet zijn. Bij voldoende vocht kan het vruchtlichaam, de paddenstoel, groeien. In de nazomer kun je het bijna voorspellen wanneer je paddenstoelen kunt vinden: heeft het een paar dagen flink geregend en was de temperatuur een paar dagen overdag rond 17 graden? Dan zie je na 3-4 weken opeens overal paddenstoelen. Paddenstoelen kunnen slecht tegen vorst. De meeste soorten sterven dan af.

Leven paddenstoelen ook op gebieden waar bestrijdingsmiddelen zijn verspreid?
Bestrijdingsmiddelen hebben groot effect op de schimmels in de bodem en dus ook op de paddenstoelen boven de grond. De diversiteit neemt af door zowel bemesting als pesticidegebruik. Maar sterke soorten blijven ook in deze bodemsoorten groeien.

Zijn paddenstoelen gevaarlijk?
Paddenstoelen kunnen dodelijk zijn voor de mens. Het is daarom heel belangrijk om over de juiste kennis te beschikken als je eetbare paddenstoelen wilt oogsten. Omdat er zoveel soorten paddenstoelen zijn en sommigen echt op elkaar lijken, zowel een giftige als een eetbare, dien je heel voorzichtig te zijn.
Wij raden je aan, als je je wilt verdiepen in eetbare paddenstoelen, om met paddenstoelenexperts mee te gaan en zo van hen te leren hoe je eetbare paddenstoelen onderscheidt van giftige soorten. Ook handig is het om een paddenstoelengids en een app te installeren op je mobiele telefoon, bijv Obsidentify. Ga vooral eerst je kennis vergroten voordat je paddenstoelen gaat plukken en eten! En gebruik altijd minimaal 2 bronnen bij het determineren (bijv een paddenstoelengids en een paddenstoelenapp).

Vertel eens iets meer over de giftige soorten paddenstoelen…..
De giftige soorten van paddenstoelen kunnen we in 4 categorieën onderbrengen, namelijk:
1. Maagirriterende soorten zoals de berkenboleet, deze soort toxine is niet dodelijk;
2. Neurotoxine soorten zoals de vliegenzwam. Je voelt je duizelig en verward, deze soort toxine is niet dodelijk;
3. Cytotoxinen soorten zoals de groene en kleverige knolamaniet. Uren tot dagen na inname stopt de werking van je nieren en je lever. Tegengif bestaat niet, deze soort toxine is dodelijk;
4. Andere giftige soorten zoals de grote kale inktzwam, deze toxine is dodelijk.
Het is dus van groot belang om met aandacht en kennis paddenstoelen te plukken en te eten. Bij twijfel: niet doen!

Paddenstoelen hebben ook iets magisch en of een medicinale werking.
In West-Europa associëren we paddenstoelen met gevaarlijk, met de dood, bovennatuurlijk en degenen die het gebruiken die beschouwen we misschien wel als excentriek. Een aantal paddenstoelen bevat stofjes die het bewustzijn beïnvloeden. Onze voorouders wisten dat en gebruikten paddenstoelen voor zowel rituelen als ziekten. In de 20^e eeuw zijn we ook in West-Europa veel meer paddenstoelensoorten gaan eten, de champignon is daarvan de bekendste.
Inwoners van landen in Oost-Europa, maar ook Azië en Afrika kennen een lange traditie met paddenstoelen. Zowel als voedselbron, medicinale doeleinden en voor het gebruik van rituelen zoals een huwelijk of het contact maken met je voorouders.
In Azië is bijvoorbeeld de eikhaas populair, deze wordt gebruikt om het immuunsysteem te stimuleren. Veel mensen eten de eikhaas daar preventief.
Kleine of lage doseringen paddenstoelengif kan een (tijdelijke) geneeskrachtige werking hebben. Vooral in Azië worden paddenstoelen als ook geneesmiddel gebruikt.

En wat wordt bedoeld met psychedelica?
Een aantal paddenstoelen bevat de stof psilocybine. Deze stof wordt in het lichaam omgezet in psilocine. Psilocine zorgt er voor dat de hersenen anders gaan werken. Zo zorgt het er onder andere voor dat in de hersenen zintuiglijke waarnemingen anders worden doorgegeven en dat geeft een hallucinerende werking.
In wat wij primitievere volkeren noemen, is het gebruik van paddenstoelen voor hallucinerende werking, een normaal gegeven. Maar ook in westerse landen is het gebruik van paddenstoelen met een hallucinerende werking in opkomst. Paddenstoelen die deze werking hebben, worden paddo’s genoemd.
Wil je meer weten over psychedelica en of er mee experimenteren? Informeer je dan goed. Online is er veel informatie te vinden.

Kunnen paddenstoelen oud worden?
De meeste paddenstoelen leven niet lang, ze komen op en zijn er een aantal maanden. Maar bijvoorbeeld de tonderzwam kan wel 8 jaar oud worden. Elk jaar krijgt deze paddenstoel er een ring bij, vergelijkbaar met een jaarring van een boom.

Hoe komt de paddenstoel aan haar naam?
Vroeger begrepen mensen weinig van paddenstoelen. Ze kwamen zomaar uit de grond, dat moest wel magisch zijn. Er zijn twee folklorische verhalen over de naam paddenstoelen: in het eerste verhaal liep de duivel over de aarde, door het bos en overal waar hij zijn voetstappen plaatste, schoten paddenstoelen uit de grond. In het andere verhaal stonden heksen rond een pan een gerecht te koken, en daar waar zij knoeiden schoten de paddenstoelen uit de grond.

Wat is de voedingswaarde van paddenstoelen?
Paddenstoelen bevatten nauwelijks vetten en suikers. Ze bestaan vooral uit eiwitten en zijn rijk aan vitaminen in vooral het B-spectrum, waaronder B12.

Wat zijn belangrijke tips voor het zelfplukken van eetbare paddenstoelen?
- Eet alleen paddenstoelen waarvan je 100% zeker bent over de determinatie er van;
- Realiseer je dat paddenstoelen verschillende gedaanten kennen: een jonge paddenstoel kan er anders uit zien dan een oudere versie;
- Raadpleeg altijd meerdere, minimaal 2, bronnen voordat je paddenstoelen gaat eten;
- Gebruik een boek met duidelijke determinatiekenmerken en gebruik bijv. de app Obsidentify. Als je zeker weer dat je een eetbare paddenstoel treft, oogst dan de paddenstoel;
- Pluk alleen jonge en verse paddenstoelen;
- Pluk kleine hoeveelheden van een soort, laat altijd wat van de soort staan;
- Pluk niet meer dan een 1 liter bakje vol per persoon (= 250gram);
- Pluk langs het pad, laat de omgeving met rust;
- Pluk geen beschermde paddenstoelensoorten;
- Start met plukken van de boletensoort. Deze paddenstoel is gemakkelijk te determineren en heeft geen giftige look a likes. Een ezelsbruggetje voor de boletengroep is: ‘bol’ van bolle hoed en ‘eet’ van eetbaar. Er is van de boletengroep maar 1 giftige soort, namelijk de satansboleet. Boleten hebben buisjes voor de sporen;
- Ga uitsluitend als zeer gevorderde paddenstoelkenner paddenstoelen van de amanietengroep oogsten. Want een ezelsbruggetje voor de amanietengroep is: ‘a-me-nooit-niet’, laat deze groep met rust als je nauwelijks of een basiskennis hebt, er zijn veel giftige soorten amanieten;
- Onthoud de vindplaatsen van eetbare paddenstoelen. Grote kans dat er sporen in de grond zijn gevallen en dat je het komende jaar op deze plaats weer deze paddenstoel vindt;
- Respecteer altijd de natuur.

Wat neem je mee als je gaat paddenstoelen oogsten?
Een mand om je paddenstoelen in te verzamelen, een scherp mes, een borsteltje om meteen het zand of ander materiaal te verwijderen, een vergrootglas zodat je de onderkant van de paddenstoel kunt checken, je paddenstoelengids, je telefoon met de app Obsidentify zodat je nog een keer kunt checken of je de paddenstoel voor je hebt echt degene is die je beoogt.

Welke categorieën zijn er in de paddenstoelenwereld?
1. Gevouwen of vertakte soorten zoals de trilzwam, kluifzam, morielje, sponszwam, koraalzwam;
2. Buisjes soorten zoals de gaatjeszwammen, biefstukzwam, schaapbuisjeszwam, boleet;
3. Stekels soorten zoals de kammetjesstekelzwam en de stekelzwam;
4. Plaatjes of lamellen soorten zoals de trompetzwam, cantharel, plaatsjeszwam;
5. Ronde en peervormige soorten zoals de stuifzwam;
6. Overig zoals de kleine ondergrondse paddenstoelen.

Tips hoe een paddenstoel te determineren (basiskennis)
Bij stap 1 van je determinatiecheck kijk je naar naar de leefomgeving van de paddenstoel, dan let je op:
Groeit de soort als bodembewoner of als houtbewoner?
- Groeit de soort op dood hout? Dan is het een saprofyt;
- Groeit de soort op levend hout? Dan is het een parasiet;
- Groeit de soort op de bodem? Dan is het een symbiont (als onderdeel van (ecto)mycorrhiza).


Dan volgt stap 2: het bekijken van de kenmerken van de paddenstoel:
- Heeft deze een steel? (Dan valt de categorie ronde en peervormige soorten af);
- Heeft deze een hoed? (Of is het bijv een berkenzwam in de vorm van een soort schotel aan een boom?) Bekijk met een spiegeltje hoe de onderkant van de hoed eruit ziet. Zie je plaatjes? Dan valt deze soort onder de plaatjes- en lamellencategorie;
- Zie je buisjes of gaatjes? Dan valt deze soort onder de buisjescategorie;
- Of zie je geen hoed, maar zie je een bolvormige soort met allerlei openingen als een spons of koraal? Dan valt deze categorie onder de gevouwen soorten;
- Zie je geen steel, geen hoed maar wel een soort takjes op een stompje? Dan valt deze soort onder de vertakte categorie.

Maak dan een foto en laat bijv. Obsidentify de paddenstoel identificeren en check daarna minimaal een 2^e bron, bijv. een paddenstoelengids.
Dus:
1. Check de leefomgeving;
2. Check de uiterlijke kenmerken;
3. Check via een determinatieapp;
4. Check via een paddenstoelengids.

Mag je officieel paddenstoelen in de natuur oogsten?
In gebieden van Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten mag je een bakje met de inhoud van 1 liter oogsten, dat is 250 gram. In gebieden daar buiten mag je officieel niet wildplukken. Als je beperkt plukt en rekening houdt met de omgeving waar je plukt, is het plukken meestal geen probleem.

Wat zijn goede paddenstoelensoorten voor beginners om te vinden?
Goede te determineren en makkelijk te vinden paddenstoelen zijn:
- eikhaas bij de eik, op stronken, afgezaagde eiken. Eikhaas herken je aan de grillige hoedvormige delen die in veelvoud in een ronde vorm groeien, grijs/bruin van kleur. Deze soort is eetbaar ;
- paarse dennenzwam op dood dennenhout, op de bast van de boom. Deze soort blijft klein, voelt viltig en als de zon erop schijnt zie je een paarse tint. Deze soort is niet eetbaar;
- oesterzwam op vooral omgevallen beuken. Deze soort groeit in bundels, als oesters op het hout, grijs/bruin van kleur, de soort heeft witte plaatjes. Deze soort is eetbaar;
- kastanjeboleet, op de grond in loof- en naaldbossen, de hoed heeft de kleur van een kastanje. Als je op de buisjes drukt, worden deze blauw;
- vliegenzwam, veel voorkomende soort, groeit op de bodem. Herkenbaar aan de rode hoed (met plaatjes) met witte stippen. Deze soort is giftig;
- zwavelzwam, andere naam is boskip, want deze soort smaakt naar kip. Zwavelzwam is oranje-geel gekleurd, heeft spatelachtige vormen en is dus eetbaar. Deze soort leeft vooral op levende bomen.
à Gebruik het determinatielijstje zoals eerder hierboven beschreven.

Hoe oogst je een paddenstoel?
Als je zeker weet dat je de bepaalde paddenstoelen voor je hebt die je beoogt, dan snij je met je mes de steel bij de basis van de paddenstoel af. De basis laat je in de grond zitten.

Hoe bereid je paddenstoelen om op te eten?
Afhankelijk van de soort paddenstoel bak of kook je je paddenstoelen. Paddenstoelen hoef je niet te wassen. De meeste soorten paddenstoelen houden van vocht, dan worden ze meteen of snel zacht. Borstel de viezigheid eraf en of snij deze weg. Snij de paddenstoel altijd in de lengte door, dus van steel naar hoed. In veel paddenstoelen wonen maden. Door deze snijmethode zie je meteen of je paddenstoel maden heeft of niet.

Wat zijn goede gerechten om paddenstoelen in te verwerken?
Eekhoorntjesbrood en boleten worden snel slijmerig als je deze bakt. Je voorkomt dit door het vuur hoog te houden en 1 laagje paddenstoelen te bakken. Als die 1^e laag hard is, voeg je een volgende laag toe. Eekhoorntjesbrood is lekker als roerbak op toast, en dat geldt ook voor de zwavelzwam.
Paddenstoelen die het goed doen in een hartige taart zijn: inktzwam, boleten, trechtercantharel.
Een paar soorten paddenstoelen kun je rauw eten, zoals de biefstukzwam, deze smaakt een beetje zuur.
Bijna alle soorten eetbare paddenstoelen zijn lekker in een soep. Als je eekhoorntjesbrood in soep wilt gebruiken, bak dan eerst de stukjes paddenstoel knapperig. Of gebruik gedroogde delen.

Kun je ook drankjes maken van paddenstoelen?
Zeker, bijvoorbeeld tonderzwamthee. Je snijd dan een stukje tonderzwam van bijv 2cm2 (het liefst uit het midden van deze zwam) en legt dat 12 uur in 1 liter heet water, bijvoorbeeld in een thermoskan. Daarna verwijder je het stukje zwam en kun je een klein kopje thee per dag hiervan drinken. De thee kan laxerend werken, dus neem niet teveel.

Welke dieren eten paddenstoelen?
Veel paddenstoelen zijn een lekkere maaltijd voor slakken en kevers. Of vliegen leggen graag eitjes op de hoed van de stinkzwam. Die paddenstoel scheidt een voor ons nare geur af in de vorm van slijm, maar vliegen vinden die geur fantastisch en dalen neer op het slijm en komen daarmee vast te zitten. Vliegen leggen er dan eitjes en de maden nemen de sporen van de stinkzwam mee. Voor beide soorten is dat een win-win.
En eekhoorntjesbrood draagt niet voor niets de naam eekhoorn: eekhoorns knabbelen graag aan deze soort paddenstoel.

Hoe bewaar je paddenstoelen?
Je kunt paddenstoelen invriezen, drogen of zouten. Zorg dat je schone stukjes paddenstoelen hiervoor gebruikt.

Zijn schimmels en paddenstoelen interessant voor onderzoek?
- Er wordt veel onderzoek gedaan naar paddenstoelen. Zo is ontdekt dat er termieten zijn die schimmels gebruiken om zichzelf te doden als hun taak erop zit. Ze halen dan bewust schimmels binnen in hun termietenheuvel, en zorgen dat de koningin onder schimmel komt. Als zij sterft, volgen alle andere termietenbewoners van die heuvel;
- Ook wordt er volop onderzoek gedaan naar toepassing van schimmels en paddenstoelen bij ziektes als alzheimer en kanker (turkey mushroom);
- Onderzoek heeft al uitgewezen dat extracten van bepaalde paddenstoelen depressies verminderen. Niet zozeer dat de depressies door de paddenstoeleninhoudstoffen verdwijnen, maar wel door de bewustzijnsverruiming dat plaatsvindt door het gebruik van paddenstoelen. Daardoor neemt de angst voor de dood af. Het extract geeft een gevoel van eenheid, vergelijkbaar met personen die een bijna-doodervaring meemaakten.
Als je dit interessant vindt, zoek dan online op Paul Stamets. Hij is een expert op dit gebied;
- Er wordt ook onderzoek gedaan naar het gebruik van schimmels bij olievervuiling van bijvoorbeeld zeewater. Er zijn schimmels die de schadelijke stoffen ‘opeten’ en omzetten in organische stoffen;
- En ook in de bijenwereld wordt gekeken naar het effect van myceliumextracten tegen de bijensterfte. De uitkomsten van de onderzoeken en effecten lijken hoopgevend: er zijn schimmels inzetbaar tegen de pesticiden op nectargevende planten.

Kun je zelf paddenstoelen kweken?
Ja, dat kan op vrij gemakkelijke manier. Je kunt online allerlei informatie vinden hierover. Je kunt ook kweeksetjes kopen zodat je thuis je eigen paddenstoelen, bijv oesterzwammen, kunt verbouwen. Dan ben je volgens sommige bedrijven een aanrecht-agrariër.
Maar je kunt bijvoorbeeld ook zogenaamde deuveltjes van shiitake kopen, en deze kweken op boomstammetjes in je tuin. Je boort dan gaatjes in het hout, stopt de deuveltjes er in. Je gebruikt hiervoor hout dat je net gekapt hebt. De gaatjes met daarin de deuveltjes bedek je met bijenwas. En dan verschijnen vanzelf de paddenstoelen.

• Paddenstoelen
• Paddenstoelenwandeling
• Alles over paddenstoelen
• Eetbare paddenstoelen
• Gratis informatie paddenstoelen

• Vorige